Het Voeren van de Hengst
Voor de meeste fokkers begint binnenkort het dekseizoen en is het daarom belangrijk om het huidige rantsoen te evalueren en aan te passen waar nodig om de hengst van voldoende voedingsstoffen te voorzien gedurende het dekseizoen. Tijdens de andere seizoenen verschillen de voedingsbehoeften van de hengst niet veel met die van andere volwassen paarden. Maar tijdens het dekseizoen kunnen de behoeften van de hengst met 25% stijgen. Het is dus goed om het rantsoen hier op aan te passen om ervoor de zorgen dat de hengst gedurende het dekseizoen voldoende ondersteunt wordt.
Voor de meeste fokkers begint binnenkort het dekseizoen en is het daarom belangrijk om het huidige rantsoen te evalueren en aan te passen waar nodig om de hengst van voldoende voedingsstoffen te voorzien gedurende het dekseizoen. Tijdens de andere seizoenen verschillen de voedingsbehoeften van de hengst niet veel met die van andere volwassen paarden. Maar tijdens het dekseizoen kunnen de behoeften van de hengst met 25% stijgen. Het is dus goed om het rantsoen hier op aan te passen om ervoor de zorgen dat de hengst gedurende het dekseizoen voldoende ondersteunt wordt.
Energie, Eiwitten en Body Condition van de Hengst
Energie is een van de belangrijke voedingsstoffen voor de dekhengst tijdens het dekseizoen. Het paard neemt energie op uit het rantsoen door middel van koolhydraten (structurele en niet-structurele koolhydraten) en vetten 1. Rondom het dekseizoen heeft de hengst alleen energie nodig voor onderhoud van het lichaam en eventueel extra energie voor beweging als het paard ook actief is in de sport 2. Maar tijdens het dekseizoen heeft de hengst daarnaast nog energie nodig voor het dekken. De hoeveelheid extra energie die de hengst dagelijks nodig heeft, is afhankelijk van het aantal dekkingen. De energie behoeften van hengsten die elke 2 dagen dekken zijn vergelijkbaar met paarden die weinig tot licht intensief bewegen 3. Wanneer een hengst twee of meer keren per dag dekt, is de hoeveelheid energie vergelijkbaar met de behoeften van paarden die redelijk intensief tot zwaar intensief bewegen 3.
Energie is ook nodig voor het onderhouden van het lichaam en het lichaamsgewicht. Door middel van de Body Condition Score wordt gemonitord of de hengst voldoende energie binnen krijgt via het rantsoen en of het paard een gezond lichaamsgewicht heeft. De ideale BCS voor en dekhengst is tussen de 5 en 6. Door het monitoren van de BCS van de hengst, houd je zicht op wisselende energie behoeften van het paard en kan het rantsoen worden aangepast wanneer nodig 4. Hiermee wordt ook het voeren van te veel of te weinig energie voorkomen.
Ruwvoer is de basis van het rantsoen en voorziet het paard van structurele koolhydraten. De vezels in het ruwvoer worden omgezet tot vluchtige vetzuren in de darmen. Ongeveer 60 tot 70% van de dagelijkse hoeveelheid energie die het paard opneemt vanuit het voer, is afkomstig van deze vluchtige vetzuren 5,6. Daarnaast wordt het ruwvoer rantsoen vaak aangevuld met krachtvoer om het paard van voldoende vitaminen en mineralen te voorzien en om extra energie en eiwitten aan het rantsoen toe te voegen 7. Vetten bieden het paard een langdurige bron van energie en bieden extra ondersteuning wanneer de energie behoeften van het paard stijgen.
Voldoende eiwitten zijn voornamelijk belangrijk voor de jonge groeiende hengst. Maar ook voor de volwassen hengst zijn eiwitten essentieel voor het behoud en het onderhoud van een gezonde en sterke spiermassa.
Vitaminen, Mineralen en Sporenelementen
Vitaminen en mineralen hebben ieder een belangrijke functie in het lichaam. Mineralen zijn onder te verdelen in micro en macro mineralen. Micro mineralen noemen we ook wel sporenelementen. Het verschil tussen macro mineralen en sporenelementen is dat macro mineralen in grammen per dag worden gevoerd en sporenelementen in milligrammen per dag.
Vitamines worden onderverdeeld in, in vet oplosbare en in water oplosbare vitamines. Onder in vet oplosbare vitamines vallen de vitamines A,D,E en K en onder de in water oplosbare vitamines vallen de vitamines B en C 8,9. Een gebalanceerd rantsoen zorgt ervoor dat de hengst voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt. Paarden halen deze voedingsstoffen uit ruwvoer en krachtvoer maar het rantsoen kan worden aangevuld met een vitaminen en mineralen supplement bij een verhoogde behoefte, bijvoorbeeld tijdens het dekseizoen. Het is belangrijk om rekening te houden met de stijgende behoeften en het rantsoen van het paard om tekorten of overschotten aan vitamines en mineralen te voorkomen. Een tekort aan bijvoorbeeld vitamine E zorgt ervoor dat de motiliteit van het sperma van de hengst verminderd en ontwikkeling van abnormale spermatozoa verhoogd 10.
Het Gebruik van Supplementen
Om de hengst extra te ondersteunen tijdens het dekseizoen en de fertiliteit te bevorderen, kunnen supplementen een waardevolle aanvulling zijn. Onderzoeken hebben aangetoond dat het aanvullen van specifieke voedingsstoffen een positief effect heeft op de spermakwaliteit, vooral wanneer deze worden gebruikt voor kunstmatige inseminatie. Veelgebruikte nutriënten in deze supplementen zijn vetzuren, zoals docosahexaeenzuur (DHA), vitamine E en selenium.
Vitamine E is een krachtige antioxidant die paarden voornamelijk via vers gras opnemen. Spermacellen zijn bijzonder gevoelig voor oxidatieve stress, wat ontstaat wanneer er een disbalans is tussen vrije radicalen en antioxidanten. Dit kan leiden tot onvruchtbaarheid bij de hengst. Het toevoegen van antioxidanten, zoals vitamine E, helpt vrije radicalen te neutraliseren en voorkomt oxidatieve schade. De effecten van vitamine E-suppletie bij dekhengsten zijn in verschillende studies onderzocht. Eén studie toonde aan dat het supplementeren van 3000 IE vitamine E gedurende 14 weken bij een groep dekhengsten leidde tot een significante verbetering van de totale en progressieve motiliteit van het sperma, dat 48 uur gekoeld was en daarna 10 tot 30 minuten werd opgewarmd 11.
In een andere studie werden dekhengsten gedurende 30 weken aangevuld met L-carnitine, selenium, vitamine E en omega-3 en omega-6 vetzuren om het effect van deze voedingsstoffen op de kwaliteit van gekoeld, vers en bevroren sperma te evalueren 12. Dit onderzoek wees uit dat de supplementen de kwaliteit van al deze spermavarianten significant verbeterden, wat een positief effect kan hebben op het succes van kunstmatige inseminatie (KI). Synovium Myocare-E is een supplement dat vaak wordt ingezet ter ondersteuning van de spieren, maar bevat onder andere selenium en vitamine E 12.
Al met al is het belangrijk om rekening te houden met de verhoogde behoeften van de dekhengst tijdens het dekseizoen en het rantsoen hier op aan te passen.
Referenties
1. Ellis, A. D. (2013) Chapter 5 - Energy systems and requirements. In Geor, R.J., Harris, P.A., & Coenen, M., (Eds.). Equine Applied and Clinical Nutrition. Saunders Elsevier: China.
2. Potter, G.D., Gibbs, P.G. (2011) Feeding the Performance Horse. Department of Animal Science Equine Sciences Program, 1-9.
3. Mantovani, R., Bailoni, L. (2011) Energy and protein allowances and requirements in stallions during the breeding season, comparing different nutritional systems. Journal of Animal Science, 89(7):2113-2122.
4. Houssou, H., Bouzebda-Afri, F., Bouzebda, Z., Benidir, M. (2020) Evaluation of sexual behavior of stallion (Arabian versus Barb) during breeding season in Algeria. Indian Journal of Animal Research, 54(9):1078-1082.
5. Argenzio, R.A., Southworth, M., Stevens, C.E. (1974) Sites of organic acid production and absorption in the equine gastrointestinal tract. American Journal of Physiology, 226(5): 1043-1050.
6. Bergman, E.N. (1990) Energy contributions of volatile fatty acids from the gastrointestinal tract in various species. Physiological Reviews, 70(2): 567-590.
7. Harris, P. (1997) Energy sources and requirements of the exercising horse. Annual Review of Nutrition, 17:185-210.
8. Zeyner, A., Harris, P.A. (2013) Chapter 9 - Vitamins. In Geor, R.J., Harris, P.A., & Coenen, M., (Eds.). Equine Applied and Clinical Nutrition. Saunders Elsevier: China.
10. Bazzano, M., Laus, F., Spaterna, A., Marchegiana, A. (2021) Use of nutraceuticals in the stallion: Effects on semen quality and preservation. Reproduction in Domestic Animals, 56(7):951-957.
11. Gee, E.K., Bruemmer, J.E., Siciliano, P.D., McCue, P.M., Squires, E.L. (2008) Effects of dietary vitamin E supplementation on spermatozoal quality in stallions with suboptimal post-thaw motility. Animal Reproduction Science, 107(3): 324-325.
12. Freitas, M.L., Bouéres, C.S., Pignataro, T.A., de Oliveira, F.J.G., Viu, M.A.D., de Oliveira, R.A. (2016) Quality of Fresh, Cooled, and Frozen Semen From Stallions Supplemented with Antioxidants and Fatty Acids. Journal of Equine Veterinary Science, 46:1-6.
Energie, Eiwitten en Body Condition van de Hengst
Energie is een van de belangrijke voedingsstoffen voor de dekhengst tijdens het dekseizoen. Het paard neemt energie op uit het rantsoen door middel van koolhydraten (structurele en niet-structurele koolhydraten) en vetten 1. Rondom het dekseizoen heeft de hengst alleen energie nodig voor onderhoud van het lichaam en eventueel extra energie voor beweging als het paard ook actief is in de sport 2. Maar tijdens het dekseizoen heeft de hengst daarnaast nog energie nodig voor het dekken. De hoeveelheid extra energie die de hengst dagelijks nodig heeft, is afhankelijk van het aantal dekkingen. De energie behoeften van hengsten die elke 2 dagen dekken zijn vergelijkbaar met paarden die weinig tot licht intensief bewegen 3. Wanneer een hengst twee of meer keren per dag dekt, is de hoeveelheid energie vergelijkbaar met de behoeften van paarden die redelijk intensief tot zwaar intensief bewegen 3.
Energie is ook nodig voor het onderhouden van het lichaam en het lichaamsgewicht. Door middel van de Body Condition Score wordt gemonitord of de hengst voldoende energie binnen krijgt via het rantsoen en of het paard een gezond lichaamsgewicht heeft. De ideale BCS voor en dekhengst is tussen de 5 en 6. Door het monitoren van de BCS van de hengst, houd je zicht op wisselende energie behoeften van het paard en kan het rantsoen worden aangepast wanneer nodig 4. Hiermee wordt ook het voeren van te veel of te weinig energie voorkomen.
Ruwvoer is de basis van het rantsoen en voorziet het paard van structurele koolhydraten. De vezels in het ruwvoer worden omgezet tot vluchtige vetzuren in de darmen. Ongeveer 60 tot 70% van de dagelijkse hoeveelheid energie die het paard opneemt vanuit het voer, is afkomstig van deze vluchtige vetzuren 5,6. Daarnaast wordt het ruwvoer rantsoen vaak aangevuld met krachtvoer om het paard van voldoende vitaminen en mineralen te voorzien en om extra energie en eiwitten aan het rantsoen toe te voegen 7. Vetten bieden het paard een langdurige bron van energie en bieden extra ondersteuning wanneer de energie behoeften van het paard stijgen.
Voldoende eiwitten zijn voornamelijk belangrijk voor de jonge groeiende hengst. Maar ook voor de volwassen hengst zijn eiwitten essentieel voor het behoud en het onderhoud van een gezonde en sterke spiermassa.
Vitaminen, Mineralen en Sporenelementen
Vitaminen en mineralen hebben ieder een belangrijke functie in het lichaam. Mineralen zijn onder te verdelen in micro en macro mineralen. Micro mineralen noemen we ook wel sporenelementen. Het verschil tussen macro mineralen en sporenelementen is dat macro mineralen in grammen per dag worden gevoerd en sporenelementen in milligrammen per dag.
Vitamines worden onderverdeeld in, in vet oplosbare en in water oplosbare vitamines. Onder in vet oplosbare vitamines vallen de vitamines A,D,E en K en onder de in water oplosbare vitamines vallen de vitamines B en C 8,9. Een gebalanceerd rantsoen zorgt ervoor dat de hengst voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt. Paarden halen deze voedingsstoffen uit ruwvoer en krachtvoer maar het rantsoen kan worden aangevuld met een vitaminen en mineralen supplement bij een verhoogde behoefte, bijvoorbeeld tijdens het dekseizoen. Het is belangrijk om rekening te houden met de stijgende behoeften en het rantsoen van het paard om tekorten of overschotten aan vitamines en mineralen te voorkomen. Een tekort aan bijvoorbeeld vitamine E zorgt ervoor dat de motiliteit van het sperma van de hengst verminderd en ontwikkeling van abnormale spermatozoa verhoogd 10.
Het Gebruik van Supplementen
Om de hengst extra te ondersteunen tijdens het dekseizoen en de fertiliteit te bevorderen, kunnen supplementen een waardevolle aanvulling zijn. Onderzoeken hebben aangetoond dat het aanvullen van specifieke voedingsstoffen een positief effect heeft op de spermakwaliteit, vooral wanneer deze worden gebruikt voor kunstmatige inseminatie. Veelgebruikte nutriënten in deze supplementen zijn vetzuren, zoals docosahexaeenzuur (DHA), vitamine E en selenium.
Vitamine E is een krachtige antioxidant die paarden voornamelijk via vers gras opnemen. Spermacellen zijn bijzonder gevoelig voor oxidatieve stress, wat ontstaat wanneer er een disbalans is tussen vrije radicalen en antioxidanten. Dit kan leiden tot onvruchtbaarheid bij de hengst. Het toevoegen van antioxidanten, zoals vitamine E, helpt vrije radicalen te neutraliseren en voorkomt oxidatieve schade. De effecten van vitamine E-suppletie bij dekhengsten zijn in verschillende studies onderzocht. Eén studie toonde aan dat het supplementeren van 3000 IE vitamine E gedurende 14 weken bij een groep dekhengsten leidde tot een significante verbetering van de totale en progressieve motiliteit van het sperma, dat 48 uur gekoeld was en daarna 10 tot 30 minuten werd opgewarmd 11.
In een andere studie werden dekhengsten gedurende 30 weken aangevuld met L-carnitine, selenium, vitamine E en omega-3 en omega-6 vetzuren om het effect van deze voedingsstoffen op de kwaliteit van gekoeld, vers en bevroren sperma te evalueren 12. Dit onderzoek wees uit dat de supplementen de kwaliteit van al deze spermavarianten significant verbeterden, wat een positief effect kan hebben op het succes van kunstmatige inseminatie (KI). Synovium Myocare-E is een supplement dat vaak wordt ingezet ter ondersteuning van de spieren, maar bevat onder andere selenium en vitamine E 12.
Al met al is het belangrijk om rekening te houden met de verhoogde behoeften van de dekhengst tijdens het dekseizoen en het rantsoen hier op aan te passen.
Referenties
1. Ellis, A. D. (2013) Chapter 5 - Energy systems and requirements. In Geor, R.J., Harris, P.A., & Coenen, M., (Eds.). Equine Applied and Clinical Nutrition. Saunders Elsevier: China.
2. Potter, G.D., Gibbs, P.G. (2011) Feeding the Performance Horse. Department of Animal Science Equine Sciences Program, 1-9.
3. Mantovani, R., Bailoni, L. (2011) Energy and protein allowances and requirements in stallions during the breeding season, comparing different nutritional systems. Journal of Animal Science, 89(7):2113-2122.
4. Houssou, H., Bouzebda-Afri, F., Bouzebda, Z., Benidir, M. (2020) Evaluation of sexual behavior of stallion (Arabian versus Barb) during breeding season in Algeria. Indian Journal of Animal Research, 54(9):1078-1082.
5. Argenzio, R.A., Southworth, M., Stevens, C.E. (1974) Sites of organic acid production and absorption in the equine gastrointestinal tract. American Journal of Physiology, 226(5): 1043-1050.
6. Bergman, E.N. (1990) Energy contributions of volatile fatty acids from the gastrointestinal tract in various species. Physiological Reviews, 70(2): 567-590.
7. Harris, P. (1997) Energy sources and requirements of the exercising horse. Annual Review of Nutrition, 17:185-210.
8. Zeyner, A., Harris, P.A. (2013) Chapter 9 - Vitamins. In Geor, R.J., Harris, P.A., & Coenen, M., (Eds.). Equine Applied and Clinical Nutrition. Saunders Elsevier: China.
10. Bazzano, M., Laus, F., Spaterna, A., Marchegiana, A. (2021) Use of nutraceuticals in the stallion: Effects on semen quality and preservation. Reproduction in Domestic Animals, 56(7):951-957.
11. Gee, E.K., Bruemmer, J.E., Siciliano, P.D., McCue, P.M., Squires, E.L. (2008) Effects of dietary vitamin E supplementation on spermatozoal quality in stallions with suboptimal post-thaw motility. Animal Reproduction Science, 107(3): 324-325.
12. Freitas, M.L., Bouéres, C.S., Pignataro, T.A., de Oliveira, F.J.G., Viu, M.A.D., de Oliveira, R.A. (2016) Quality of Fresh, Cooled, and Frozen Semen From Stallions Supplemented with Antioxidants and Fatty Acids. Journal of Equine Veterinary Science, 46:1-6.